De Nachtwacht tijdens de restauratie. | Foto: Rijksmuseum.
De Nachtwacht tijdens de restauratie. | Foto: Rijksmuseum.

Toen en nu: militaire en maatschappelijke diensttijd

Column Sporen van Vroeger

De militaire dienstplicht in Nederland is – in tegenstelling tot wat veel mensen denken – niet afgeschaft. Wel is de opkomstplicht sinds 1997 opgeschort. In 2018 echter, is wel de militaire dienstplicht voor vrouwen door de Tweede Kamer goedgekeurd en dit jaar ingevoerd. Dat is de reden waarom dit jaar meisjes van 17 jaar een brief hebben ontvangen van het Ministerie van Defensie waarin staat dat zij zijn ingeschreven voor de militaire dienstplicht. In plaats van een militaire diensttijd kunnen jongeren ook MDT overwegen. MDT is de afkorting van maatschappelijke diensttijd.

Hierbij leveren jongeren een bijdrage aan de samenleving door anderen op een zinvolle manier te helpen. Jongeren van 14-27 jaar kunnen zich vrijwillig inzetten naast school en werk, in de school maar ook tijdens een tussenjaar. Het is de bedoeling dat jongeren er minimaal 80 uur aan besteden in een periode van maximaal 6 maanden.

In vroeger tijden hadden jongemannen niet zoveel te kiezen. In de Bataafs-Franse tijd verkeerde Nederland onder zware Franse invloed: eerst als de Bataafse Republiek (1795-1806), daarna als het Koninkrijk Holland met Lodewijk Napoleon op de troon (1806-1810) en ten slotte ingelijfd in het keizerrijk van Napoleon (1810-1813).

In 1805 verminderde het Nederlands bestuur het Nederlandse deel van het leger tot 22.000 man. Na de inlijving van Nederland bij Frankrijk in 1811 ging het Nederlandse leger op in het Franse en werd voor de Nederlanders de militaire dienstplicht ingevoerd, dat heette conscriptie. Alle mannen die de leeftijd van twintig jaar bereikt hadden, waren dienstplichtig. Zo vervulden ongeveer 28.000 Nederlanders in de periode 1811-1813 hun dienstplicht in het Franse leger. Vanaf die tijd bestond het leger uit beroepsmilitairen en dienstplichtigen. De meesten brachten het vanzelfsprekend niet tot kapitein of luitenant, laat staan dat hun moment om uit te marcheren werd vastgelegd door een schilder als Rembrandt van Rijn in zijn prachtstuk “De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren”, wereldwijd bekend als De Nachtwacht.

Compleet naslagwerk

De inschrijvingen van Hillegomse jongemannen in het Militieregister tussen 1811 en 1941 echter, hebben echter wel twee eeuwen doorstaan. Vrijwilligers van de Werkgroep Genealogie van Stichting Vrienden van Oud Hillegom hebben overzichten van deze inschrijvingen samengesteld met verwijzingen naar de archieven van Erfgoed Leiden en Omstreken waar de originele scans zijn te vinden van de inschrijvingen. De overzichten staan op de website van de Vrienden en op de homepage staat een link naar deze actieve werkgroep. Geen wereldberoemde schilderijen dus, maar wel een compleet naslagwerk dat stamboomonderzoekers helpt bij hun zoektochten.

doemeemetmdt.nl

In coronatijd is het vrijwilligerswerk anders dan normaal en dat geldt ook voor de maatschappelijke diensttijd maar de uitgangspunten zijn in deze moeilijke periode relevanter dan ooit. MDT gaat over iets doen voor een ander, talenten ontdekken, ervaring opdoen en nieuwe mensen leren kennen. Bijvoorbeeld door het maken van hun eigen televisieprogramma door groepjes jongeren, zich inzetten voor de natuur of het helpen van ouderen bij hen in de buurt. Meer informatie is te vinden op www.doemeemetmdt.nl.

Jacolien van der Valk, Stichting Vrienden van Oud Hillegom

Email: SVvOH.pr@gmail.com

Uit de krant