Kan ook het Spaarne Gasthuis omvallen?

Een ziekenhuis dat failliet gaat omvalt. Vorige week nog, twee zelfs: Medisch Centrum Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen. Trieste TV beelden van patiënten die elders werden ondergebracht en 1100 personeelsleden die ineens op straat staan. Een curator bekijkt wat er nog te redden valt. Veel mensen kunnen het maar moeilijk bevatten. Een ziekenhuis dat failliet gaat? Stel je eens voor dat ons regionale Spaarne Gasthuis failliet zou gaan. Je moet er niet aan denken. Dus, wat is er mis dat dit kon gebeuren in Amsterdam en Lelystad? Kan het in onze regio ook gebeuren? Reden om eens achter de werkelijkheid van de faillissementen van vorige week te kijken.

Wat mij betreft zijn deze faillissementen niet echt een verrassing. Het zat er langer aan te komen. Deze ziekenhuizen zijn vanwege een eerdere dreiging van faillissement overgenomen door particuliere ondernemers die geen ervaring hadden met het 'besturen van een ziekenhuis. Uit de definitieve Jaarrekeningen 2017 bleek in maart 2018 al dat deze ziekenhuizen van de MC Groep er financieel slecht voor stonden.

De IJsselmeerziekenhuizen zijn bovendien een bijzonder geval. Zorgondernemer Loek Winter heeft die al in februari 2009 van het faillissement gered door ze over te nemen. Maar wel met een (rijks)bijdrage van 18 miljoen euro. Die bijdrage werd als staatssteun beschouwd waardoor goedkeuring van de Europese Commissie vereist was. Ik herinner me dat nog goed omdat ik beroepsmatig betrokken werd bij deze zaak. Ik werkte toen op de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de EU (PV-EU) in Brussel. Deze Permanente Vertegenwoordiging is het diplomatieke kanaal tussen de regering in Den Haag en de Europese Commissie. Dus ik op pad met dit dossier naar de Europese Commissie. Na moeizame besprekingen ging de Commissie uiteindelijk akkoord. Doorslaggevend argument: bij een nee van de Commissie zou de continuïteit van zorgverlening in die betreffende regio in het geding komen. Nadat ik minister Ab Klink vanuit Brussel gebeld had over de goedkeuring van de Europese Commissie werd 's avonds de overeenkomst getekend.

Maar voor toenmalig minister Klink en de Tweede Kamer was het wel "eens maar nooit meer". Nederland had nu eenmaal per 1 januari 2006 gekozen voor een privaat gezondheidszorgsysteem met gereguleerde marktwerking waarbij zorgverzekeraars en zorgverleners als marktpartijen hun werk moeten kunnen doen.

Die marktwerking moet niet verstoord worden door ingrijpen van de overheid, zo was de redenering. De overheid is geen marktpartij maar slechts marktmeester en die is er niet om ziekenhuizen te redden. De huidige minister van VWS Bruno Bruins heeft dat vorige week nog eens herhaald. Kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid staan bij hem voorop.

Hoe dat te bereiken wordt aan de markt overgelaten. Dus kwamen er eerst fusies en overnames bij de zorgverzekeraars met winnaars en verliezers. Nu gebeurt hetzelfde bij de ziekenhuizen. Het Spaarne Gasthuis is daar een voorbeeld van en behoort tot de winnaars. Samenwerking won van concurrentie, met als resultaat een robuust systeemziekenhuis dat niet gauw zal omvallen, toekomstbestendig is.

Maar voor hoe lang? Want door marktwerking in de gezondheidszorg kunnen ziekenhuizen failliet gaan. Door samenwerking kan het nodig zijn een ziekenhuis te sluiten. Dat is net het verschil.

Jos Draijer