Afbeelding
Foto: Remco Out

De hittegolf 2018 voorbij

Column

De vakantie zit er voor velen weer op. Heter en beter kon het bijna niet. Hoewel, dat gold niet voor iedereen. Zoals voor kwetsbare ouderen denk ik. Wat werd er lacherig gedaan over dat Nationale Hitteplan van het RIVM. Een en al betutteling volgens velen. Dat de praktische tips voor ouderen slechts een klein onderdeel zijn van een veel omvangrijker plan realiseerde men zich niet altijd. Denk aan opvangcapaciteit voor behandeling, verpleging en verzorging.

Deze commotie over het hitteplan riep bij mij bijzondere herinneringen op. Niet alleen omdat ik van 1947 ben, het jaar waarin een extreme winter werd opgevolgd door een extreme zomer. Twee absolute records in een jaar. Ook nog eens een van het beste wijnoogstjaar ooit!

Neen, mijn herinneringen gaan terug naar augustus 2003 in Parijs waar ik ruim vijf jaar heb gewoond en gewerkt. In Parijs sloeg wekenlang een 'canicule' (hittegolf) toe. Zo erg dat het mij lukte om eitjes te bakken op mijn venterbank aan de buitengevel in de Avenue Charles Floquet. Eenmaal buiten voelde je instinctief: niet bewegen, de ingeademde lucht is te heet. De straten van Parijs waren overdag leeg, onwerkelijk leeg. Tot zover de onschuldige kant van deze hittegolf. Nu de dramatische kant van die hittegolf. In de zomer van 2003 kende Parijs een oversterfte van 15.000 mensen, vooral ouderen. Dus 15.000 meer sterfgevallen dan het normaal verwachte aantal stergevallen.

Heel veel ouderen werden opgenomen in ziekenhuizen die totaal niet voorbereid waren op zo een ramp. Personeel was zwaar onderbezet vanwege de zomervakantie en er bleek geen goed gecoördineerd noodplan te zijn. Ik zie de dramatische beelden van overvolle ziekenhuisgangen met ouderen zo weer voor me: kwetsbare ouderen snakkend naar adem met tekenen van uitdroging. De op grote schaal uitgebroken legionellabesmetting in veel zieken- en verzorgingshuizen maakte het nog erger: de airco kon daardoor niet gebruikt worden. Mantelzorgers waren er niet want familieleden van de ouderen waren op vakantie in de bergen of aan het strand. Pikant detail: de politie kreeg duizenden telefoontjes van deze vakantiegangers: of ze even bij hun ouders of grootouders langs konden gaan om te kijken of alles goed gaat…

Ik ben naar een grote parkeerplaats ten noorden van Parijs gegaan waar in honderden koelwagens wekenlang de duizenden overleden ouderen werden bewaard. Te veel begrafenisondernemers waren op vakantie. Een macabere werkelijkheid die ik niet gauw vergeet.

Na de vakantie, begin september, barste de maatschappelijke verontwaardiging los over deze ramp en de positie van de ouderen in de Franse samenleving. Resultaat: parlementair onderzoek, de minister en directeur-generaal van volksgezondheid weggestuurd, een nieuw gecoördineerd hitteplan waarin veel aandacht voor capaciteitsplanning voor opvang bij hittegolven. En een dag voor de solidariteit tussen generaties.

Vanwege mijn functie op de Nederlandse Ambassade in Parijs heb ik hierover uitgebreide ambtsberichten aan de ministers van VWS en Buitenlandse Zaken gestuurd. Daarin heb ik deze ministers ook een spiegel voorgehouden of dit, vanwege klimaatverandering, ook niet slechts 500 kilometer noordelijker in Nederland kan gebeuren. De regering heeft daarop het RIVM gevraagd een Nationaal hitteplan op te stellen.

Juist, dat Nationaal hitteplan waar in Nederland zo lacherig over werd gedaan.

Jos Draijer

Uit de krant