Hillegommer moppen en vriendenboeken bij elkaar

In vriendenboekjes worden vrienden en bekenden door de eigenaar uitgenodigd om persoonlijke teksten of anekdotes te vermelden. Daarna kan de eigenaar nog jarenlang bladeren door allerlei herinneringen. Dit soort boekjes zijn voorafgegaan door poëziealbums of poesiealbums, zoals de eerste exemplaren werden genoemd omdat zij uit Duitsland werden geïmporteerd en het Duitse woord voor poëzie Poesie is. De wat oudere lezers zullen zich het poëziealbum nog wel kunnen herinneren. Gedichtjes, mopjes en plaatjes of tekeningen werden door vriendjes/vriendinnetjes en bekenden bijeengebracht en velen prijzen zich vele jaren later gelukkig dat hun poëziealbum verschillende verhuizingen en opruimrondes heeft overleefd.

Het poëziealbum vindt zijn oorsprong in het liber (of album) amicorum (Latijns voor 'vriendenboek'), een bundel voorzien van veelal persoonlijke teksten en illustraties die aan iemand wordt aangeboden ter gelegenheid van bijvoorbeeld een jubileum.

Het album ontstond in de loop van de zestiende eeuw als mode in adellijke studentenkringen in Oost-Nederland, geïnspireerd door Duitse voorbeelden. Regelmatig reisden studenten door heel Europa van universiteit naar universiteit om kennis op te doen. In de verschillende universiteitssteden verzamelden zij bijdragen voor hun album. De oude alba bevatten veelal ook liedteksten en de voorkomende liederen maken deel uit van de renaissanceliteratuur. Het oudst bekende Album Amicorum is dat van Johan van Lynden uit Hattem, waarvan de eerste tekstbijdrage van vóór 1556 stamt en het is in bruikleen bij het Gelders Archief te Arnhem.

Stichting Vrienden van Oud Hillegom heeft ook albums amicorum in de schatkamer; in de vorige aflevering van donateursblad 'Hangkouserieën' was al te lezen over een Hillegoms poëziealbum van 75 jaar oud. In de nieuwe aflevering van ons blad is een artikel opgenomen van Gerard Telkamp over de enige docent die in het bewuste poëziealbum schreef, juffouw Scholz.

Het andere bijzondere album amicorum in de Vrienden-schatkamer is een jubileumboek genaamd 'Geschiedenis in vogelvlucht 1934-1944', geschonken in 1944 aan een directiesecretaresse bij N.V. De Ringvaart, bij haar afscheid van het bedrijf. Het boek was vervaardigd door Tom Lodewijk ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de betonfabriek. Omdat in de oorlog papier, inkt, verf en fotomateriaal zeer schaars waren zijn er maar twee van deze boeken gemaakt, van behangselpapier waarop de tekeningen en foto's zijn geplakt. Een van deze twee boeken is nu in ons archief. In 'Hangkouserieën' beschrijft Jan Zeilemaker hoe iedereen digitaal van deze schat kan meegenieten.

En de Hillegommer moppen dan? Die zijn niet te vinden in de bovenvermelde albums, maar wel in 'Hangkouserieën': Piet Maat schreef in zijn artikel "De vanouds beroemde Hillegommer moppen" wat dat eigenlijk waren en waarom er zo mee werd gepronkt. Ook leest u een bijzonder verhaal van Alphons Maas en over de genomineerde panden voor de Vrienden-oorkonde, naast het VriendenNieuws. Met veel enthousiasme samengesteld en vormgegeven door de vrijwilligers in onze redactie en op dit moment door onze vrijwilligers ingepakt voor bezorging bij onze donateurs. Geen donateur? Hillegommers zijn voor minimaal € 8,50 per jaar al donateur en ontvangen drie afleveringen van ons mooie blad. Wij wensen u veel leesplezier!

De digitale versie van deze column staat op: www.vriendenvanoudhillegom.nl onder Publicaties, Sporen van vroeger, op www.dehillegommer.nl en www.lissernieuws.nl.