Samenleving zonder werk?

Proficiat Lissers en Hillegommers! U bent massaal gaan stemmen vorige week. Verkiezingen voorbij dus is nu de vraag: wat gebeurt er met mijn stem? Word ik nu wel gehoord. Dat zal nu moeten blijken, er leek immers nog al wat onvrede te zijn zo vlak voor de verkiezingen.

Volgens mij is er is een soort 'groen rechts' uit de bus gekomen. Maar we hebben in ieder geval niet de gevreesde 'nationale kater' overgehouden aan de verkiezingen. Zo van: "hoe is dit nou mogelijk? Dit in tegenstelling tot de verkiezingsuitslagen in de Verenigde Staten en Groot Brittannië. Daar is de 'nationale kater' nog niet voorbij en polariseert de samenleving.

Den Haag kan dus aan de slag op basis van de verkiezingsuitslag. Ik hoop dat de politieke aandacht voor belangrijke ontwikkelingen in Nederland, Europa en de rest van de wereld niet beperkt blijft tot de periode van vier jaar, de volgende verkiezingen maar ook de toekomst van onze nieuwe generatie alle aandacht krijgt. De komende tien tot twintig jaar dienen zich namelijk wereldwijd bedreigingen en kansen aan die zeer bepalend zullen zijn voor de politieke keuzes die nu gemaakt moeten worden. Ik denk daarbij aan klimaatverandering, (im)migratie, vergrijzing, automatisering en robotisering in relatie tot werkgelegenheid. Wat dat laatste betreft, vrijwel iedereen kent wel iemand die een baan is kwijtgeraakt vanwege computers die het werk hebben overgenomen.

Natuurlijk zijn niet alle banen vervangbaar door computers en robots

De bankensector is daar een sprekend voorbeeld van. Als we de experts mogen geloven is dit nog maar het begin. Anders gezegd: automatisering en robotisering vormen een reële bedreiging voor de werkgelegenheid van veel mensen. Dat is niet nieuw, denk maar eens aan de mechanisering in de landbouw of het gebruik van robotachtige automatisering in de fabricage van auto's. Maar natuurlijk zijn niet alle banen vervangbaar door computers en robots. Bovendien, tegenover deze bedreiging staan ook kansen. De hele geschiedenis door verdwenen er banen en kwamen er nieuwe, vaak nog onbekende beroepen, voor terug. In 2014 publiceerde Deloitte een onderzoek dat in de komende tien tot twintig jaar mogelijk 2 tot 3 miljoen banen op de tocht komen te staan als gevolg van automatisering en robotisering. Maar ook dat ongeveer 286.000 studenten een studie volgen die opleidt voor werk dat potentieel verdwijnt. En een onderzoek van de Universiteit van Oxford laat een inschatting zien in welke sectoren het risico van verlies van werkgelegenheid het grootst is. Overtuigende feiten die moeilijk te ontkennen zijn.

Zijn we op weg naar een samenleving zonder werk? Wie betaalt de collectieve voorzieningen dan? En, wat moeten de mensen in hemelsnaam gaan doen wanneer er geen werk is? Niet een paar weken, maanden, jaren, maar nooit meer? Zo een samenleving zonder werk wordt uiterst kwetsbaar en totaal onherkenbaar. Dan heb ik het dan nog niet eens over klimaatverandering, (im)migratie en vergrijzing gehad. Genoeg te doen voor het nieuwe Kabinet lijkt mij zo. Vooral met het oog op de geschetste, onafwendbare lange termijn ontwikkelingen en de belangen van de nieuwe generatie. "Visie, daadkracht en verbinden" lijkt mij een aardig motto voor het nieuwe regeerakkoord.